ronde figuren scheuren of knippen

• kan de hand sturen en zo scheurend een vorm maken
• kan bij het knippen de hand zo sturen dat een vorm ontstaat
• laat zien dat de ene hand de ander helpend ondersteunt

• laat papier tussen duim en wijsvinger nemen en scheuren door de voorkeurshand van zich af te bewegen en de andere naar zich toe
• of laat de helpende  hand stilhouden en de voorkeurshand in een keer naar beneden bewegen of in kleinere bewegingen naar voren bij het scheuren; dat is ook goed
• laat kinderen knippen met middelvinger en duim, de wijsvinger stuurt mee

deuren of ramen in een huis scheuren of knippen

• is in staat te maken wat het van plan was
• kan daarbij een voorstelling maken van het resultaat

• laat het kind (eventueel) eerst tekenen wat het wil scheuren of knippen

opponeren

• de duim tikt iedere vinger van dezelfde hand aan
• kan dat ook met de andere hand

• stimuleer dit dagelijks in een vast ritueel met de kinderen; bijvoorbeeld voorafgaand aan het opruimen, om de aandacht naar de werkende handen te verleggen

duim op wijsvinger om en om bewegen

• kan door duim van de ene hand op wijsvinger van de andere hand te plaatsen en de handen te draaien een kruisende beweging maken

• gebruik daarvoor het spelletje en liedje van bijvoorbeeld Hanse Panse kevertje of het muizentrappetje
• kijk of het kind niet parallel omhoog beweegt, maar echt de kruisingen maakt

oppositie van de duim en correcte potloodgreep
hebben

• beweegt vanuit de pols of elleboog bij het tekenen van grote vlakken (arcerend, of bladvullend bij de blokjes), maar tekent de details door vanuit de vingers te bewegen.
• kan daarbij de hand goed sturen
• zit ontspannen en in een goede houding

• geeft niet teveel en niet te weinig druk op het papier
• duim en wijsvinger tegenover elkaar

• potlood rust op het bovenste kootje van de middelste vinger

• let op een goede tekenhouding
• let op correcte potloodgreep
• plaats het bakje bij de voorkeurshand als het kind nog niet uitgelateraliseerd is
• bied veel divers materiaal aan
• observeer regelmatig en kies steeds een andere invalshoek   

een tekening van een lemniscaat om twee stipjes maken

• kan een kruising maken om de stipjes
• tekent in een vloeiende lijn
• kan vanuit de herhaalde beweging de uiteindelijke vorm laten ontstaan
• kan met de ogen de hand sturen zodat de gewenste vorm ontstaat

• laat vooraf oefenen wanneer het niet lukt bijvoorbeeld:
• laat zien hoe de vorm ontstaat
• teken hem zelf voor
• laat het kind met een vinger de vorm overtrekken
• zeg dan ‘en nu jij’

aanwijzen: enkel, knie, pols, schouder, wenkbrauw, elleboog, bovenlip

• kent de namen van de lichaamsdelen actief en passief

• begin met passief vragen
• kijk vervolgens welke woorden het kind actief kent
• vraag eerst naar zichtbare lichaamsdelen
• vraag daarna naar voor het kind zelf onzichtbare lichaamsdelen

namen van de vingers benoemen

• kent de namen van de vingers actief

• het maakt niet uit hoe het kind de vingers benoemt, duim of duimelot

voorkeurshand

• toont voorkeurshand

• noteer de voorkeurshand bij diverse vaardigheden op diverse momenten in het jaar bij tekenen, bal gooien en hand geven
• noteer of het kind nog veel ‘overpakt’; van de ene naar de andere hand doorgeeft

voorkeursvoet

• toont voorkeursvoet

• noteer de voorkeursvoet bij diverse vaardigheden op diverse momenten in het jaar bij opstappen, hinkelen, staan op één been, een bal door een poortje schoppen
• varieer

voorkeursoog

• toont voorkeursoog

• kijk goed welk oog actief kijkt bij door een kokertje kijken (zie afbeelding 20)

voorkeursoor

• toont voorkeursoor

• bij omkijken: ga recht achter het kind staan en zeg dat het pas mag omkijken als het iets hoort. Kijk naar welke kant het kind draait
• als het kind steeds wisselt: vraag wat mensen doen wanneer ze iets niet zo goed horen
• geef een horloge en vraag er aan te luisteren