TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De jongste kleuters doen ervaring op met begrippen en woorden passend bij de wintertijd.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen woorden en begrippen benoemen en de begrijpen.

Woorden en begrippen:

• bos
• koud warm
• sneeuw
• ijs
• smelten
• sneeuwpop
• schaatsen
• glijden
• sneeuwvlokje
• muts
• sjaal
• wollen wanten
• bezem
• wortel
• sneeuwbal
• houthakker
• muis
• kikker
• haas
• vos
• everzwijn
• beer
• hond

De kleuterjuf speelt met de kinderen een ochtendspel dat gaat over de “winter”. Zodoende kunnen de kinderen de winter beleven en ervaring opdoen met de daarbij behorende  begrippen.
De kleuterjuf nodigt de kinderen uit  om stukjes tekst mee te spreken waardoor de kinderen de woorden en begrippen actief kunnen gaan gebruiken.

2
Mondeling onderwijs

10
12
Taalbeschouwing

K-TN1
K-TN2
woordenschat en zegswijzen

K-TN9
vormen van spreken

K-TN10
gebruik verbale en non verbale middelen

Vervolg:
TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De jongste kleuters doen ervaring op met de begrippen tijd, plaats en beweging.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen de begrippen die tijd ruimte en beweging aanduiden begrijpen en verwoorden.

De kleuterjuf speelt met de kinderen het ochtendspel. De verschillende begrippen van tijd, plaats en beweging komen daarbij aan bod.

Begrippen van plaats:

• De dieren kruipen in de want
• Een kind mag onder een wit laken zitten gaan liggen
• Rollen rollen hele grote bollen, één en twee en op elkaar nu nog zijn hoofd en dan  zijn we klaar (sneeuwpop maken).

Begrippen die beweging aanduiden:

• De kabouters gapen, rekken zich uit en kleden zich aan.
• De kabouters gaan naar het bos
• Stap voor stap gaan ze van de trap
• Pak je laarzen pak je jas,
• Gooi maar een sneeuwbal...1,2,3.

Begrippen van tijd:

• Het dagverloop wordt verteld en gespeeld: de kabouters staan

‘s morgens op, ze gaan op pad en komen ‘s avonds weer thuis. Het is al laat de kaboutertjes zijn moe… ze moeten allemaal naar hun bedje toe.

2
3
Mondeling onderwijs

10
Taalbeschouwing

K-TN3
herkennen van woord en zinskenmerken

De jongste kleuters doen spelenderwijs ervaring op met eindrijm in versjes en handgebarenspelletjes.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen stukjes tekst op rijm mee spreken.

De oudste en derdejaars kleuters  kunnen in eenvoudige grammaticaal correcte zinnen spreken en kunnen teksten van  verschillende winterversjes zeggen en de daarbij behorende gebaren maken.

De kleuterjuf biedt gedurende één of twee weken dagelijks hetzelfde opzegversje of handgebaren- spelletje aan. Ze spreekt de tekst en maakt de daarbij horende gebaren.
De oudste en derdejaars kleuters  worden (als ze het versje goed kennen) als groep of individueel uitgenodigd om het versje zelfstandig op te zeggen.

Versjes/handgebarenspelletjes:

• Er was eens een mannetje dat was niet wijs
• Dit is opa kort en dik
• Ik ga jullie vertellen van die lieve vrouw Holle
• Met brede planken moet ik sjouwen

4
9
Schriftelijk onderwijs

11
Taalbeschouwing

K-TN9
KT-N10
Vormen van spreken
Gebruik
(non)
Verbale
middelen

Vervolg:
TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De jongste kleuters doen spelenderwijs ervaring op  met eindrijm en met het spreken in grammaticaal correcte zinnen en.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen stukjes tekst op rijm mee spreken.

De oudste en derde jaars kleuters kunnen in eenvoudige grammaticaal correcte zinnen spreken en kunnen teksten van liedjes en versjes zingen of zeggen.

De kleuterjuf vertelt het ochtendspel/verhaal in rijmvorm. Hetzelfde verhaal wordt dagelijks verteld en gespeeld. De kleuterjuf nodigt de kinderen uit om haar na te bootsen en stukjes tekst mee te spreken. Zij wil hen op een vanzelfsprekende manier ervaring laten opdoen met rijmen en spreken in grammaticaal correcte zinnen

Tekst op rijm bijv.:

• Kijk toch eens door de ruiten,

wat sneeuwt het buiten!

• He wat is dit?

alles is buiten helemaal wit

• Stap voor stap

gaan we van de trap

Versjes:

• De kaboutermoeder is altijd thuis

altijd bij haar kookfornuis

• ’s morgens in de vroegte dan kraait het haantje luidt

dan doven alle
sterretjes hun heldere lichtjes uit

• Rollen rollen

 hele dikke bollen

Liedjes:

• Pak je laarzen pak je jas
• Sneeuwvlokje wit rokje
• Op de sloot ligt ijs
• Dag meneer de sneeuwman
• Een ventje van een jaar of 4
• Onder hele hoge bomen

4
9
Schriftelijk onderwijs

11
Taalbeschouwing

K-TN 2
woordenschat en zegswijzen

K-TN4
woordstructuur en zinsbouw doorzien

K-TN9
vormen van spreken

Vervolg:
TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De oudste en derdejaars kleuters kunnen een tekening maken naar aanleiding van het ochtendspel over de winter of naar aanleiding van een verteld verhaal.

De kleuterjuf nodigt de oudste kleuters uit om over het ‘winterspel’ of over een verhaal over de winter te tekenen. De kleuterjuf biedt daarvoor gekleurd papier aan, zodat sneeuw en ijs met wit krijt getekend kunnen worden.
De kleuterjuf bekijkt samen met elk kind de tekening en laat het kind vertellen wat hij of zij getekend heeft.

1
Mondeling onderwijs

4
5
9
Schriftelijk onderwijs

K-TN8
Vormen van spreken

K-TN18
Soorten teksten schrijven

De jongste kleuters doen ervaring op met de taal als middel om zich te uiten.
 
De jongste kleuters doen ervaring op met het zich aan passen aan gespreksregels zoals: luisteren naar elkaar, één kind tegelijk praten enz.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen naar elkaar luisteren en gerichte vragen stellen.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen voldoende luid en duidelijk gearticuleerd spreken.

Oudste en derde jaarskleuters kunnen hetgeen ze beleefd hebben verwoorden.

De kleuterjuf geeft de kinderen tijdens korte kringgesprekjes de gelegenheid om te vertellen over eigen ervaringen met sneeuw en ijs.
De kleuterjuf geeft andere kinderen de mogelijkheid om daarover  vragen stellen.
De kleuterjuf helpt de kinderen zich aan de gespreksregels te houden. Bijvoorbeeld:  één kind tegelijkertijd spreken en naar elkaar luisteren.

1
2
3
Mondeling onderwijs

10
Taalbeschouwing

K-TN5
K-TN6
Communiceren
en
regels

K-TN7
Vormen van spreken

Vervolg:
TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De jongste kleuters doen ervaring op met het luisteren naar een verhaal en het te onthouden tot de volgende dag.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen luisteren naar een verhaal.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen de bladzijde vinden waar we de vorige dag gebleven zijn in het prentenboek  “Olle’s skitocht”.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen een (deel van een) verhaal,dat de vorige dag is verteld navertellen.

De kleuterjuf leest elke dag een deel van het prentenboek voor en nodigt de kinderen uit om te vertellen waar het verhaal de vorige dag over ging (waarbij de prenten kunnen ondersteunen). Ook laat ze de kinderen voorspellen hoe het verhaal verder zal gaan.  De kleuterjuf nodigt een oudste of derdejaars kleuter uit om de bladzijde op te zoeken tot waar we de vorige dag zijn gekomen met het verhaal. Zij wil op die manier de betrokkenheid bij het verhaal vergroten. Bovendien kan zij waarnemen of de kinderen de inhoud van het verhaal kunnen vasthouden en verwoorden.

3
Mondeling onderwijs

4
9
Schriftelijk onderwijs

K-TN8
Vormen van spreken

K-TN15
Bronnen
raadplegen

K-TN16
Onderscheiden van
kenmerken

De oudste en derdejaars kleuters kunnen zelf aan een leerling van de 6de klas uitleggen hoe zij willen dat hun huisje of kasteel eruit komt te zien en hoe het dus uit het hout gezaagd moet worden.

De kleuterjuf laat elke oudste kleuter een eigen werktekening maken op hout van een huis of kasteel. Zij nodigt voor elk kind een kind uit de 6de klas uit om te komen helpen  bij het uitzagen ervan. De kleuterjuf kiest er bewust voor om zelf geen instructie te geven aan de 6de klasser. Zij geeft de kleuter de opdracht om zelf te vertellen hoe het huis of kasteel moet worden. Hiermee wil zij de kleuter stimuleren zelf onder woorden te brengen wat zijn of haar wensen zijn.

1
2
3
Sociaal taalgebruik

K-TN17
Vormen van spreken

K-TN10
Gebruik (non) verbale middelen

K-TN11
Standpunt verwoorden

Vervolg:
TAAL-NEDERLANDSE
TAAL

De jongste kleuters tonen interesse in prentenboeken en kunnen luisteren naar een verhaal dat wordt voorgelezen of verteld.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen met aandacht luisteren naar een verhaal.
 
De oudste en derdejaars kleuters kennen het onderscheid tussen vastliggende tekstinhoud uit een boek en een verteld verhaal.

De oudste en derdejaars kleuters kunnen in een boek een bepaalde prent terugvinden.

Gedurende een week
vertelt de kleuterjuf dagelijks het zelfde verhaal met als thema winter.

Verhalen:

• Sprookje van Vrouw Holle
• Lotje en haar witte wollen wantjes
• Het pannetje van de kabouter

Gedurende een week leest de kleuterjuf voor uit een prentenboek met als thema winter.

Prentenboeken:

• “Kan ik er ook nog bij?”
• “Sneeuwberen”
• “Klop klop klop wie is daar?”

De kleuterjuf geeft de kinderen de mogelijkheid om het verhaal op verschillende manieren te verwerken:

• Een tekening maken naar aanleiding van het verhaal
• Het verhaal door één of meerdere kinderen  laten na vertellen evt. aan de hand van prenten.
• De kinderen  laten reageren op door haar gestelde vragen over het verloop/de inhoud van het verhaal
• Naspelen van het verhaal d.m.v. rollenspel of een tafelspelletje
• Naspelen / bouwen van het verhaal tijdens het vrije spel met popjes, lapjes, blokken enz.

1
3
Mondeling onderwijs

4
5
9
Schriftelijk onderwijs

K-TN12
Luisteren

K-TN13
Soorten teksten onderscheiden