Kleuterklas

Gebruik van taal

• Leert taal zien als middel om je te uiten
• Leert taal in concrete situaties
• Ontdekt de gevoelswaarde van taal
• Ontdekt de taalvariatie

Vorm en klank van taal:

• Herkent tekensystemen (vertelkaars, kralenketting, pictogram e.d.) als vormen van taal
• Kan spelen met eindrijm, alliteratie woordverbastering
• Herkent afzonderlijke woorden in samenstelling

Klas 1

Gebruik van taal

• Leert taal zien als middel om te communiceren
• Hanteert taal in abstractere situaties (telefoongesprek)
• Leert kijken naar synoniemen
• Neemt eigen taal waar en  vergelijkt die met een andere taal 

Vorm en klank van taal:

• Leert voorbeelden kennen van tekensystemen uit het dagelijks leven en van klank en gebaar in vocalen en consonanten bij euritmie
• Kent halfrijm en analoge rijen en kan woorden erbij verzinnen
• Kan spelen met samengestelde woorden of met woordkettingen

Klas 2

Gebruik van taal

• Leert taal zien als middel om gedachten te ontwikkelen
• Leert kijken naar verschillen tussen gesproken en geschreven taal
• Leert de letterlijke en figuurlijke betekenis onderscheiden
• Leert de verschillen in moedertaal (dialect, sociolect) kennen

Vorm en klank van taal:

• Leert tekensystemen ontwerpen die functioneren in de klas (bijv. rebus)
• Krijgt oog voor metrum en ritme
• Kan enkelvoud en meervoud toepassen
• Kent de verschillende soorten verkleinwoorden

Klas 3

Gebruik van taal

• Leert taal zien als middel om te overtuigen
• Leert passend taalgebruik hanteren (aanspreekvormen en woordgebruik)
• Leert stijlfiguren, zoals eufemismen en spreekwoorden en gezegden kennen.
• Ontwikkelt attitudes ten aanzien van dialect en sociolect

Vorm en klank van taal:

• (Her)kent de leestekens en kent de functie ervan
• Leert aandacht besteden aan zinsmelodieën (proza)
• Kan voor- en achtervoegsels vergelijken
• (Her)kent woordsoorten

Klas 4

Gebruik van taal

• Kan taal zien als middel om te beïnvloeden
• Kent registers
• Kent spreekwoorden en gezegden
• Kent meertaligheid

Vorm en klank van taal:

• Kan communiceren in een bestaand tekensysteem
• Kan alliteratie en stafrijm, woordspelingen op klank herkennen en hanteren
• (Her)kent woorden die tijd en ruimte uitdrukken
• Herkent werkwoorden en kan daarmee de tijd aangeven

Klas 5

Gebruik van taal

• Kent de rol van argumentatie, kan feiten en meningen onderscheiden
• Heeft oog voor stijl van uitingen teksten
• Kent het verschijnsel vaktaal en jargon
• Ontwikkelt attitudes ten aanzien van vreemde talen

Vorm en klank van taal:

• Kan tekensystemen en klanken in verschillende vreemde talen en oude culturen met elkaar vergelijken
• (her)kent teksten met klankconventies zoals hexameter, limerick
• Kan woordsoortverandering (-loos, -ing, -sel, -baar) toepassen
• Hanteert directe en indirecte reden
• Ontwikkelt oog voor lijdende en bedrijvende vorm

Klas 6

Gebruik van taal

• Kent soorten argumenten en de deugdelijkheid van argumenten (jij-bak, drogreden e.d.)
• Herkent de mate van open- en geslotenheid in verschillende situaties
• Kan de betekenis omschrijven en vaststellen (definities)
• Ontwikkelt attitudes ten aanzien van meertaligheid

Vorm en klank van taal:

• Bekijkt programmeertaal computer en andere voorbeelden van taalcodes
• Bekijkt klankverwantschap tussen talen en onomatopeeën
• Bekijkt bastaardwoorden, neologismen
• Herkent wetmatigheden in de taal (onderwerp, persoonsvorm, belangrijkste woordsoorten)